طبقه بندي مواد اعتياد آور
مواد مخدر را به اعتبارات متعددي مي توان طبقه بندي كرد. مثلا اگر آنها را به طبيعي، نيمه
مصنوعي و مصنوعي گروه بندي كنيم، يا از نظر تاريخ كشت يا آشنايي بشر با آنها، كشف و ساخت دسته بندي كنيم، يا در دو گروه، يعني گروه مواد مخدري كه مصرف پزشكي دارد. يا گروه مواد مخدري كه مصرف پزشكي ندارد، دسته بندي شوند، همه درست بوده، ولي در عين حال هيچيك طبقه بندي يا تعريفي جامع و مانع نمي باشند. اگر چه متخصصيــن، طبقه بندي هايي از جنبه هاي علمي و تجربي ارائه داده اند ولي بهترين نوع گروه بندي از طرف سازمان بهداشت جهاني به عمل آمده كه طبقه بندي مواد از جهت تاثير آنها بر انسان است . این طبقه بندی به صورت زیر می باشد:
□ توهم زاها (Hallucinations)
□ كانابيس يا شيره گياه شاهدانه (CANNABIS)
□ مواد مخدر
□ سستي زاها (مسكنها – خواب آورها)
□ آرام بخش ها
□ چسب و مواد فرار (مواد استنشاقي)
□ محرك ها
□ الكل ، توتون و قهوه = (Neglected Invisible Drugs)
توهم زاها (Hallucinations) تمدنهاي بزرگ نمونه هاي فراواني از استعمال موادي كه ايجاد توهم مي كنند عرضه داشته اند. مصرف قارچهاي توهم زا در مراسم مذهبي در آمريكا، مصرف قارچهاي مخدر و .... توسط ساحران در آسيا و استعمال بعضي گياهان براي جادوگري در اروپا نمونه هاي اندكي است از مواد متنوع و سنتي توهم زا، ولي اكنون اصطلاح توهم زا بيشتر به موادي اطلاق مي شود كه شامل (اسيد ليسرژيك) بوده و داراي اثرات انبساط خاطر مي باشند، مانند DMT , STP , LSD.
مواد توهم زا مجموعه ناهماهنگ و غير متجانس از موادي را تشكيل مي دهد كه به گروههاي متنوع شيميايي و دارويي تعلق دارند، تبليغات در مورد سو استفاده اين مواد و اثرات ناشي از آن منجر به كنترل بين المللي بسياري از انواع آن شده است.
اين گروه از داروها به عنوان تضعيف يا تحريك كننده سيستم مركزي اعصاب مورد استفاده قرار مي گيرد.
مهمترين اثر آنها ايجاد تغييرات اساسي در حالات عاطفي، رفتاري، خلقي، و رواني فرد است. ايجاد حالات توهمي سمعي و بصري و تصورات موهوم كه اغلب شبيه به روياها و يا كابوسهاي شبانه است، از جمله ديگر اثرات اين گروه داروها مي باشد.
توهم زاها برخي اوقات بنام (داروهاي سايكوتو ميمتيك يا سايكدليك يا هلوسينوژن ناميده مي شوند.)
شناخته شده ترين و رايج ترين نوع داروهاي اين گروه ال. اس. دي است.
داروهاي توهم زا عبارتند از:
1- ال. اس. دي LSD
2- پي. سي. پي PCP
3- ام. دي. آ. MDA
4- پي. ام. آ. PMA
5- تي. ام. آ T M A
6- دي. ام. تي D M T
7- اس. تي. پي STP = دي. او. ام DOM
8- مسكالين يا پيوت Mescaline - Peyote
9- سيلوسين و سيلوسيبين Psilocin - Psilocybin
كانابيس يا شيره گياه شاهدانه (CANNABIS) علت اينكه فرآورده هاي گياه شاهدانه را جداگانه مي آوريم، اين است كه اين مواد به مقدار كم يا زياد در گروههاي توهم زا، سستي زا و محرك قرار مي گيرند، و اين فرآورده ها به طور كلي بر روي سيستم مركزي اعصاب اثر مي گذارند.عمده اين مواد عبارتنداز:
الف - ماري جوانا
ب- حشيش
ج - تي. اچ. سي. (T. H. C.)
مواد مخدر اين مواد كند كننده فعاليتهاي سيستم اعصاب مركزي، جزو گروه مواد سستي زا، مسكن درد و شديدا اعتياد آور مي باشند. معمولا ايجاد حالت سرخوشي و نشاط مي كنند. برخي از اين مواد به صورت طبيعي وجود دارند، مانند ترياك كه از بوته خشخاش بدست مي آيد. بقيه به طور مصنوعي و شيميايي در آزمايشگاهها ساخته مي شود. برخي از مخدرها مانند كديين ارزش استفاده پزشكي و درماني دارند، ولي مصرف بي رويه و نابجاي آنها بدون تجويز پزشك، خطراتي را به دنبال دارد. به علت اينكه مصرف اين گونه مواد مشكلات جدي فردي و اجتماعي را موجب مي گردد، اين داروها تحت كنترل شديد قانوني مي باشند.
مواد مخدر افيوني و تركيبات آن عبارتند از:
الف- تريـــاك
ب- كديين
پ- مرفين
ت- هروئين
ث- متادون
ج- پتيدين (دمرول)
چ- پيركدان
ح- ديلاوديد
خ- دارون
د- ديفن اكسيلات (لوموتيل)
ذ- هيدرو مرفين
ر- هيدرو كديين و كليه داروهايي كه هيدرو كديين دارند
سستي زاها (مسكنها – خواب آورها) شامل آن گروه داروها و مواردي است كه موجب كندي فعاليت سلسله اعصاب مركزي مي گردد و بر شعور و حس هوشياري فر اثر مي گذارد. اين گروه داروها معمولا به عنوان مسكن براي بر طرف كردن درد يا ايجاد خواب و آرامش، از بين بردن كششها و اضطراب و عصبانيت مورد استفاده قرار مي گيرد. اندازه مصرف زياد آن ايجاد مسموميت شديد، بيهوشي (كما) و سرانجام مرگ مي كند. اين مواد در اثر مصرف مداوم و منظم ايجاد وابستگي مي نمايند. شاخص ترين دسته از اين گروه را بار بيتوريك ها تشكيل مي دهند. بار بيتوريك ها شامل داروهاي زير مي باشند:
سكونال، فنوباربيتال، آميتال (آمورباربيتال) ، متاكوالن (ماندراكس)، توينال (سكوباربيتال). گلوتيتميد (دوريدن)، ميتي پريلون، پلاسيدين ، فلوراز پام، الكل (جزو گروه داروهاي نامريي آورده شده است).
آرام بخش ها آرام بخشها تضعيف كننده سيستم مركزي اعصاب و جزو آن دسته از داروهايي هستند كه مانند مسكن ها و خواب آورها با مصرف كم آنان ايجاد حالت آرامش مي نمايد. اندازه مصرف زيادشان مي تواند اثراتي مشابه مسكن ها و خواب آورهاي قوي از جمله بيهوشي و كما داشته باشد. به ندرت مصرف بيش از حد آن ايجاد خطرات جدي مي نمايند مگر اينكه همراه با ديگر داروها و مواد مورد استفاده قرار گيرد. آرام بخشها به طور معمول براي ناراحتي هاي خفيف رواني از جمله عصبانيت، اضطراب، بي خوابي و هم چنين شل كردن عضلات به كار مي روند. شناخته شده ترين داروهاي اين گروه دياز پام (Diazepam)، كلردياز پوكسايد، اگزاز پام و مپروبامات مي باشند.
چسب و مواد فرار (مواد استنشاقي) فرارها در بسياري از محصولات صنعتي مانند چسب هايي كه سريع خشك مي شوند، سوختني هاي مثل بنزين، حلالها مانند استون و تينر رنگ و مواد پاك كننده يافت گردد. مواد فرار پس از استنشاق از طريق ششها وارد عروق مي شوند و سپس به ديگر اندامهاي بدن به خصوص مغز و كبد مي رسند. معمولا پس از مصرف اين مواد، به فرد احساس سرخوشي، سبك حالي، بي باكي و بي پروايي دست مي دهد و خيالها روشن و واضح مي شوند.
تنفس ، ضربان قلب و ديگر اعمال بدن به كندي مي گرايد. اگر مصرف كننده با قوطي پلاستيكي آن را از طريق بيني و دهان استنشاق كند، مرگ ناشي از خفگي ممكن است پيش آيد، استنشاق و تنفس مداوم فرارها و چسب موجب آسيب به كبد و كليه، پريدگي رنگ پوست، احساس ضعف و بي حالي، عدم توانايي تفكر صحيح، لرزش، عطش زياد، كاهش وزن، تحريك پذيري، افكار پارانوئيدي، حالات تهاجمي و دشمني مي گردد. در مصرف طولاني استنشاق بنزين، ميزان سرب خون را بالا مي برد.
مصرف دائمي و مكرر موجب تحمل و نياز فرد به افزايش مصرف براي ايجاد اثر مطلوب مي گردد و مي تواند وابستگي رواني و جسمي ايجاد كند. علائم و نشانه هاي ترك عبارتند از احساس سرما، لرزش بدن، توهمات، سردرد، دردهاي شكمي، گرفتگي و اسپاسم عضلاني.
